DOĞUM ÖNCESİ VE SONRASI SAĞLIK MAKALELER
Doğum öncesi ve sonrası ile ilgili makaleler aşağıda
lstelenmektedir.
Özveri - Makaleler
İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırılması
Benan Berrin Ertürk
Tanımlar ve sınıflandırmalar için genel
bir çerçeve oluşturulması ve bu çerçevenin kullanılması özürlülük
alanında bir çok aktiviteler, özellikle özürlüler için oluşturulan
hizmetler ve politikalar açısından değerli katkı sağlar. Özürlülük
alanında geniş ve detaylı bilgiye ihtiyaç vardır. Politika oluşturmak,
kaynak sağlamak, hedefleri belirlemek, etkili kararlar alabilmek ve
reform yapabilmek için bilgi gerekir. Bilgi için ise sayılabilir
verilere yani sayılara ihtiyaç duyulur. Sayılar mevcut durum ile ilgili
kısıtlı ama değerli bilgi sağlar.Sayıların gerekli olduğuna karar
verildiğinde çeşitli sorular ortaya çıkmaktadır örneğin; neyi saymak
istiyoruz, neden saymak istiyoruz, saymak istediğimiz konu ile ilgili
doğru ve güvenilir verileri nasıl sağlarız, eğer veri elde etmek ve
yararlı bilgiler edinmek amaçlanıyorsa, bu ve benzeri sorular önemli ve
karmaşık kavramların tartışılmasına neden olacaktır, bu nedenle
tanımlamaları ve sınıflandırmaları içeren genel bir çerçevenin
kullanılması, karar verme ve politika oluşturmada anlamlı bilgi
sağlamakta bu da özürlü bireylerin durumları ile ilgili önemli
kazanımlara yol açmaktadır (Madden 2003).
Özürlüler ve aileleri
özürlülüğün etkisini yaşamlarının her kesiminde hissetmektedir.Bu
nedenle veri toplamada kullanılan tanımlar sadece anlaşılır olmakla
kalmayıp, yaşamın her alanını ve tüm hizmet veren sektörleri kapsayacak
nitelikte olmalıdır.
Gelişim sağlanması düşünülen her alanda
insanların kazanımlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi
gerekmektedir. Kazanımları analiz etmek için genel bir çerçeve
oluşturulması kazanımlar ile ilgili diğer alanlarda da net bir tablo
elde edilmesine ve gelişmeye hangi alanlarda gereksinim olduğunun
belirlenmesine yol açmaktadır. Özürlüler için en önemli alanlardan biri
olan Tıbbi Rehabilitasyon; bireyin sağlık ve işlevselliğinin birçok
disiplinlerin katılımı ve disiplinler arası işbirliği ile sağlanmasıdır.
Tıbbi rehabilitasyon işlevsellik, yetiyitimi, engellilik ile ilişkili
olarak ifade edilir, değerlendirme ve girişim bu bağlamda sağlanır.
Rehabilitasyonda amaç yetiyitimini ve bulgularını en aza indirmektir.
Rehabilitasyonun hedefleri;
1- Vücut yapısı ve işlevselliğindeki
bozuklukları tedavi etmek (tedavi stratejisi)
2- Vücut
fonksiyonlarındaki bozuklukları, aktivite sınırlılığı ve katılımı
engelleyen sorunları düzeltmek (rehabilitasyon)
3- Yetiyitimini
ve ciddi semptomlarını önlemek (önleme stratejisi)
Rehabilitasyon gereksinimi olan hastalar genel olarak ağrı, halsizlik,
depresyon, günlük aktivitelerde kısıtlılık, sosyal yaşama katılımda
engellerden şikayet etmektedir. Bu nedenle temel şikayetlere yönelik bir
öncelik belirlenmesi için amacın saptanarak belli bir süreç içinde
gerçekleştirilmesi sağlanmaladır.
Tıbbi rehabilitasyonun amacı
hastanın sağlığını ve işlevselliğini en uygun duruma getirmektir. Klinik
uygulamalarda eğitim ve araştırmaların temelini işlevsellik ve sağlık
durumu ile ilgili modeller oluşturmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)
tarafından sağlık ve sağlıkla ilgili durumlar hakkında geniş kapsamlı
bilgilerin kaydedilerek organize edilmesi amacıyla ICF (International
Calssification of Functioning, Disability and Health) olarak bilinen
“İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması”nı
geliştirmiştir. ICF son yıllarda dünya çapında işbirliği ile oluşturulan
bir yöntem olup Mayıs 2001’de ki Dünya Sağlık Asamblesinde DSÖ’nün
uluslararası sınıflandırmalarından biri olarak kabul edilmiştir. ICF
sağlığın yanı sıra, eğitim, sigorta, sosyal güvenlik, insan hakları, iş
sağlığı, sağlık ve özürlülük ile ilgili politikaların oluşturulması,
istatistiklerin elde edilmesi gibi bir çok alanda kullanılması
hedeflenerek, klinik koşullarda ihtiyaçların belirlenmesi, özel sağlık
durumlarında yapılacak tedavinin seçimi, rehabilitasyon ve
rehabilitasyonun sonuçlarının değerlendirilmesi için kullanılması
amaçlanmıştır (WHO, 2001; Üstün ve ark 2003; Stucki ve ark, 2002).
ICF’nin Tarihsel Gelişimi
1973 yılında DSÖ Philip Wood adlı
araştırmacıyı bir sınıflandırma sistemi oluşturması için görevlendirmesi
ile ilk Uluslararası sınıflandırma sistemi oluşturulmuştur. Oluşturulan
bu sınıflandırma bozukluk (impairment), yetiyitimi (disability), engel (handicap)
olarak 1980 yılında yayınlanmış, yıllar süren tartışmalar ve yenilemeler
(revizyonlar) sonucunda 1993 yılında DSÖ bu dökümanı “Bozukluk,
Yetiyitimi ve Engelliliğin Uluslararası Sınıflandırması”, ICIDH (İnternational
Classification of İmpairments, Disabilities and Handicaps) adı altında
kabul etmiştir. DSÖ sınıflandırmanın klinik ortamda kullanıma uygun
olması gerektiği bilinci ile tekrar revize edilmesi için resmi ve sivil
organizasyonlarla ve özürlüleri temsil eden gruplarla ortaklaşa revizyon
çalışması yapmıştır. Yaklaşık 10 yıl süren yoğun bir çalışma ile
sınıflandırma ve değerlendirmelerle ilgili literatür taramaları
yapılmış, insanların vücut, birey ve sosyal alanlardaki işlevselliği ile
ilgili 3000 den fazla sınıflandırma alanı içeren bir havuz
oluşturulmuştur. Bu çalışmaların sonucunda DSÖ revizyon ekibi tarafından
geliştirilen ICIDH-2 elde edilmiştir. (WHO 1999). ICIDH-2’nin 15 ülkede
alan çalışmaları yapılarak uygulanabilirliği ve güvenilirliği test
edilmiş, son şekli verilerek 2001 yılında “İşlevsellik, Yetiyitimi ve
Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması” (ICF) adıyla yayınlanmıştır.
ICF’in yeni versiyonunda tüm maddeler örnekler ile açıklanarak daha
kullanışlı hale getirilmiş, kodlamada nötr terminoloji kullanılmış,
çevresel faktörlerin eklendiği biopsikososyal bir çerçeve
oluşturulmuştur. (Threats, 2001)
ICF sınıflandırmasının
genel amacı, sağlık ve sağlıkla ilgili durumların tanımlanması için
ortak, standart bir dil ve çerçeve oluşturmak, sağlığın bileşenleri ve
iyilik halinin sağlıkla ilgili bazı bileşenlerini (eğitim ve iş gücü
gibi) tanımlamaktadır. Bu nedenle, ICF içinde kapsanan alanlar sağlık
alanları ve sağlıkla ilgili alanlar olarak görülebilir. Bu alanlar,
vücut, toplum ve birey bakış açılarından, iki liste durumunda
tanımlanmıştır:
(1) Vücut İşlevleri ve Yapıları
(2)
Aktiviteler ve Katılım.
Sınıflandırma olarak, ICF, bir insan
için herhangi bir sağlık koşulunda, farklı alanları sistematik biçimde
gruplar (örneğin, bir bozukluğu ya da hastalığı olan kişi ne yapar veya
ne yapabilir). İşlevsellik, tüm vücut fonksiyonlarını, aktiviteleri ve
kişinin katılımını kapsayan geniş bir terimdir; benzer şekilde,
yetiyitimi bozukluklar, aktivite sınırlılıkları veya katılım
kısıtlılıkları için geniş kapsamlı bir terimdir. ICF‘de ayrıca tüm bu
yapılarla etkileşimi olan çevresel faktörler de sıralanmıştır. Böylece,
kullanıcı için, pek çok alanda kişinin işlevselliği, yetiyitimi ve
sağlığının kaydedilmesine olanak sağlar.
ICF, sağlığın pek çok
alanında uygulanması için Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından
geliştirilmiş uluslararası sınıflandırma “ailesi”ne aittir. Dünya Sağlık
Örgütü’nün uluslararası sınıflandırma ailesi, sağlıkla ilgili geniş
çaplı bilginin kodlanmasında bir çerçeve sağlar (örneğin, tanı,
işlevsellik ve yetiyitimi, sağlık hizmetlerine başvuru nedenleri).
Ayrıca, çeşitli disiplinler ve bilim alanlarında sağlık ve tıbbi bakımla
ilgili dünya çapında iletişimi sağlayan standart, ortak bir dil
kullanır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün uluslararası
sınıflandırmasında, sağlık koşulları (hastalıklar, bozukluklar,
yaralanmalar vb), etiolojik çerçeve sunan ICD-10 (Hastalıkların
Uluslararası Sınıflandırması , onuncu baskı ) içinde
sınıflandırılmıştır. Sağlık koşulları ile bağlantılı işlevsellik ve
yetiyitimi ICF’de sınıflandırılmıştır. ICD-10 ve ICF birbirlerini
tamamlayıcı nitelikte olup, Dünya Sağlık Örgütü’nün uluslararası
sınıflandırma ailesine ait olan bu iki üyesinin bir arada kullanımı
önerilmektedir. ICD-10, hastalıklara, bozukluklara veya diğer sağlık
koşullarına “tanı” koymayı sağlar ve bu bilgi işlevsellikle ilgili ek
bilgi veren ICF ile zenginleştirilir. Tanı ve buna ilave olarak
işlevsellikle ilgili bilginin bir arada oluşu kişi ve toplumların
sağlıkları ile ilgili daha anlamlı ve geniş bir tablo ortaya çıkarır. Bu
bilgi de karar alma amacıyla kullanılabilir.
ICF, “hastalık sonuçları”nın
sınıflandırmasından uzaklaşıp (1980 versiyonu), “sağlık bileşenleri”nin
sınıflandırmasına dönüştürülmüştür. “sağlık bileşenleri” sağlığın
içeriğini tanımlarken, “sonuçlar” sağlık durumu veya hastalık sonucunda
ortaya çıkan etkilere odaklanır. Yani, etioloji açısından ICF tarafsız
bir bakış açısına sahiptir, böylece araştırmacılar uygun bilimsel
metotları kullanarak neden-sonuç ilişkileri ile ilgili çıkarımda
bulunabilirler. Bu yaklaşım, aynı zamanda “sağlığın belirleyicileri”
veya “risk faktörleri” yaklaşımlarından da farklıdır. Belirleyiciler ya
da risk faktörleri ile ilgili çalışmaları kolaylaştırmak için, ICF
içinde, kişilerin yaşadıkları çevreyi tanımlayan çevresel faktörler
listesi de yer almaktadır.
ICF’in Amaçları
ICF, çeşitli
disiplinler ve farklı sektörlere hizmet etmek amacıyla tasarlanmış
kapsamlı bir sınıflandırmadır. Özel amaçları şu şekilde özetlenebilir:
• Sağlık ve sağlıkla ilgili durumların, sonuçlarının ve
belirleyicilerinin anlaşılması ve araştırılması için bilimsel bir temel
oluşturmak;
•
Ülkeler, sağlıkla ilgili disiplinler, hizmetler ve zaman açısından
verilerin karşılaştırılmasına olanak sağlamak;
• Sağlıkla ilgili
bilgi sistemleri için sistematik kodlama şemaları sağlamak.
ICF’e duyulan gereksinim ve ICF’in kullanımı farklı kültürlerde, sağlık
politikaları, kalite güvencesi ve sonuçların değerlendirilmesinde farklı
tüketiciler tarafından kullanılacak anlamlı ve uygulanabilir bir
sistemin oluşturulmasını gerektirdiği için söz konusu amaçlar
birbirleriyle bağlantılıdır.
ICF’in Uygulama Alanları
ICIDH, 1980 yılında deneme versiyonunun yayımlanmasından bu yana bir çok
amaç için kullanılmıştır, örneğin:
• İstatistiksel araç olarak –
verilerin toplanmasında ve kaydedilmesinde (örneğin nüfus çalışmalarında
ve araştırmalarda veya bilgi sistemlerinin yönlendirilmesinde);
• Araştırma aracı olarak – yaşam kalitesi veya çevresel faktörlerin ve
sonlanış değişkenlerinin ölçümünde;
• Klinik araç olarak –
değerlendirme, tedavi ile özel durumların eşleştirilmesi, mesleki
değerlendirme, rehabilitasyon ve sonuç değerlendirmeleri;
ICF, doğası gereği
sağlık ve sağlıkla ilgili konuların bir sınıflandırması olduğu için,
sigortacılık, sosyal güvenlik, çalışma, eğitim, ekonomi, sosyal politika
gibi farklı sektörler tarafından, yasaların hazırlanmasında ve çevresel
düzenlemelerde de kullanılır. ICF, bir Birleşmiş Milletler sosyal
sınıflandırması olarak da kabul edilir ve Yetiyitimi Olanlar için Fırsat
Eşitliğinin StandartKuralları’na gönderme yapar. Bu nedenle ICF, hem
ulusal mevzuat hem de uluslararası insan hakları hükümlerinin yerine
getirilmesi için uygun bir araçtır.
ICF, farklı kullanımlar için
geniş bir yelpaze sunar, örneğin sosyal güvenlik, sağlık hizmetlerinde
değerlendirme, yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde nüfus incelemeleri
gibi. Toplumsal engelleri ortadan kaldırarak veya hafifleterek sosyal
destek ve kolaylıklar hakkındaki hükümleri teşvik ederek korunma, sağlık
koşullarının geliştirilmesi ve katılımın arttırılması da dahil olmak
üzere kişisel sağlık bakımına uygulanan kavramsal bir bilgi çerçevesi
sunar. Gerek değerlendirme, gerekse politika oluşturma açısından sağlık
bakım sistemleri araştırmalarında da kullanıma elverişlidir.
ICF’in Kapsamı
ICF, insanın işlevselliği ve
kısıtlılıklarla ilgili durumların tanımını sağlar ve bu bilginin
düzenlenmesi için bir çerçeve oluşturur. Bilgiyi, anlamlı, bağlantılı ve
kolay ulaşılır bir biçimde yapılandırır.
1.
İşlevsellik ve Yetiyitimi için Bileşenler
Vücut bileşeni, biri
vücut sistemlerinin fonksiyonları ve diğeri de vücut yapıları olmak
üzere iki sınıflandırmadan meydana gelir. Her iki sınıflandırmayı
anlatan bölümler vücut sistemlerine göre düzenlenmiştir.
2.
Bağlamsal Faktörler için Bileşenler
Çevresel Faktörler listesi,
Bağlamsal Faktörlerin ilk bileşenidir. Çevresel Faktörlerin,
fonksiyonlar ve yeti yitiminin bütün bileşenleri üzerinde etkisi vardır
ve kişinin yakın çevresinden başlayıp, genel çevresine doğru giden bir
sıralama ile düzenlenmiştir.
Kişisel Faktörler de Bağlamsal
Faktörlerin bir bileşenidir. Ancak, Kişisel Faktörlerle bağlantılı geniş
çaplı sosyal ve kültürel farklılıklar olduğundan ICF’de
sınıflandırılmamışlardır.
İşlevsellik ve
Yetiyitiminin bileşenleri dört ayrı, ancak birbirleriyle ilintili
yapılar aracılığı ile yorumlanırlar. Bu yapıların, ölçütler kullanılarak
işlemsel tanımları yapılabilir. Vücut İşlevleri ve Yapıları, fizyolojik
sistemler veya anatomik yapılardaki değişiklikler yoluyla açıklanır.
Aktiviteler ve Katılım bileşeni için iki yapıdan söz edilebilir:
kapasite ve performans.
ICF, farklı kullanıcıların ihtiyaçlarını
karşılamak için, farklı detaylandırma düzeyleriyle iki versiyon durumunda
hazırlanmıştır.
ICF’in tam versiyonu, sınıflandırmayı dört düzey
durumunda detaylandırılmış biçimde sunar. Bu dört düzey, ikinci düzeyde
tüm alanları kapsayan daha yüksek düzeydeki sınıflandırma sistemi ile
birleştirilebilir. ICF’in iki-düzey sistemi olan kısa formu da
mevcuttur.
Vücut
işlevleri ve yapısı vücut sistemlerine göre sınıflandırılmaktadır
(ör.sinir sistemi.kardiyovasküler, immunolojik ve solunum sistemi).
Vücut işlevleri; vücudun fizyolojik, psikolojik ve bilişsel
fonksiyonlarını, yücut yapısı; vücudun anatomik bölümlerini organları,
ekstremiteleri vb. bölümlerini kapsar. Bu iki sınıflama birbirine
paralel düzenlenmiştir. Örneğin; vücudun duyu işlevi vücudun yapısı ile
göz, kulak ve diğer benzeri yapılarla ilişkilendirilmiştir. Yetiyitimi
ICF de vücut işlevi ve yapısının anomalisi, defekti, kaybı, ve diğer
belirgin deviasyonları olarak belirtilmiştir. Moleküler ve hücresel
düzeydeki patolojilerin yetiyitimi ile tam olarak benzer olmadığı
bilinmelidir örneğin santral sinir aksonlarının demiyelinizasyonu
sinir-kas-iskelet sistemi ve yürüme işlevlerinin problemi olarak yansır.
Vücut işlevleri ve yapısı bölümünün diğer bir alt kategori olan aktivite
ve katılım bölümü ile birlikte kullanılması amaçlanmaktadır.
Aktivite ve katılım gerek fiziksel gerek zihinsel olarak yaşamın her
alanında bireysel beceri ve performansı kapsar.(bilginin öğrenilip
uygulanması, iletişim, mobilite, özbakım). Bu bileşen fiziksel, sosyal
ve çevresel koşulların vücut işlecleri ile bütünleştirilerek
kullanılması şeklindedir. ICF in son versiyonunda aktivite ve katılım
tek bileşene dönüştürülmüş olmasına rağmen kullanıcının tercih etmesi
durumunda farklı kullanımını sağlayan kılavuzlar oluşturulmuştur.
Bireyin,belirlenen aktiviteyi ya zorlukla yada hiç, gerçekleştiremediği
durumda aktivite kısıtlılığı söz konusudur. Aktivite kısıtlılığı
çevresel faktörler gibi dış etkenler göz önüne alınmadan bireyin iş ve
aktivite becerisinin değerlendirilmesidir. Diğer yandan katılım
kısıtlılığı bireyin dış faktörler nedeniyle yaşama katılmasında
karşılaştığı problemlerdir. Örneğin iş yerinin özürlünün ulaşımı için
uygun olmaması veya akülü tekerlekli sandalye gibi kolaylaştırıcı
araçların sağlanmaması katılımda bağlamsal faktörleri, sosyal düzeyde
katılımı etkilerken, aktivite kişisel performans düzeyindeki bağlamsal
faktörleri ifade eder. Hem işlevsellik hem de yetiyitimi bireyin sağlık
durumu ile bağlamsal faktörlerin karşılıklı etkileşiminin bir sonucu
olarak kabul edilmektedir. Bağlamsal faktörler bireysel ve çevresel
faktörleri içerir. Bireysel faktörler ICF’ye göre yaş, cinsiyet, ırk,
eğitim, iş, deneyim, kişilik, beceri gibi özellikleri kapsar. Bu
faktörler bireyin sağlık durumunun yanı sıra tedavinin sonuçlarına da
etki edebilir. Bireysel faktörler kişisel , sosyal ve kültürel açıdan
çok farklı olabileceği ayrıca bireysel faktörlerin sağlık durumu ya da
işlevsellik için direk belirleyici olmaması nedeniyle ICF modeli içinde
sunulmasına rağmen kodlaması yapılmamıştır. Mimari yapı, kanuni sistem,
sosyal eğilim gibi çevresel faktörler bireyin yaşamını sürdürdüğü
fiziksel, sosyal ve davranışsal çevreyi oluşturur. Bu faktörler bireyin
sosyal yaşama tam katılımı üzerine önemli pozitif veya negatif etkileri
olabilir. Örneğin bir AİDS hastası yetiyitimi veya aktivite kısıtlılığı
yaşamasa da işverenlerin AİDS hastalığına karşı olumsuz yaklaşımları ve
görüşleri nedeniyle iş bulmakta zorluk yaşayabilir. Çevresel Faktörlerin
Vücut Fonksiyonları ve Yapısı, Aktivite ve Katılım Faktörleri ile
birlikte değerlendirilmesi özürlülüğün vücut,birey ve bireyin bağlamsal
düzeyde tespit edilmesini sağlayacaktır. Çevresel Faktörlerin
sınıflandırılması toplum eğitim, fırsat eşitliği, yasaların
oluşturulması, mimari yapıların düzenlenmesi gibi konularda politika
oluşturmak için bilgi edinme imkanı verecektir (Hwang, 2003).
ICF’in Kullanımı
ICF işlevselliğin ve
yetiyitiminin bir sınıflandırmasıdır. Sağlık ve sağlıkla ilgili alanları
sistematik olarak gruplandırır. Her bir bileşen içinde, alanlar ortak
özelliklerine göre (kökenleri, tipleri veya benzerlikleri gibi) daha
ileri düzeyde gruplandırılır ve anlamlı bir biçimde sıralandırılır.
Sınıflandırma bir dizi ilkeye göre düzenlenir. Bu ilkeler, düzeylerin
birbirleriyle ilişkilerini ve sınıflandırmanın hiyerarşisini (düzey
kümeleri) anlatır. Ancak ICF’in bazı kategorileri hiyerarşik bir yol
izlenmeksizin, bir sıralama olmadan, bölümlerin eşit üyeleri olarak
düzenlenmiştir.
ICF Kodlama Örnekleri
Vücut İşlevleri :
Hemiparazisi olan bir kişideki bozukluk,vücut işlevleri listesindeki
b7302, vücudun bir tarafındaki kasların gücü kodu ile tanımlanır.
Bozukluğun ciddiyeti bireyin bulunduğu koşullarda, genel bir niteleyici
kullanılarak belirtilir. Bu vakada kasların gücünde orta düzeyde
bozukluk söz konusu ise b7302.2 olarak kodlanır.
Vücut
Yapısı:
Sol gözünde orta derecede katarakt olan bir kişinin
vücut yapısına göre kodlaması yapılacak olursa vücut yapısı listesinde “
kornea” nın karşılığı olan s2201 kodu kullanılır.Bozukluğun derecesini
belirten ek birinci niteleyici olarak orta derecenin karşılığı olan 2
,bozukluğun vücut yapısında oluşturduğu değişikliği belirtmek için ek
ikinci niteleyici kullanılır. Bu vakada özellik belirtilmediği için
belirtilmemiş ifadesinin karşılığı olan 8 kodu kullanılır. Bozukluğun
lokalizasyonunu belirtmek için kullanılan üçüncü niteleyiciye göre bu
vakada sol ifadesinin karşılığı olan 2 kodu kullanılır. Yapılan
değerlendirme bu vaka için s.2201.282 olarak kodlanır.
Aktivite ve katılım :
Aktivite ve katılım listesindeki her bir
kategori hem bireyin işlevselliği hem toplumsal işlevsellik olarak
yorumlanır. Örneğin ses telleri olmayan bir kişi (d330) yardımcı araç
kullanarak konuşabilir. Bu kişinin performansında orta derecede
zorluk(2) yardımcı araç olmadığında kapasitede ciddi zorluk (3),yardımcı
araçla kapasitede hafif derecede zorluk yaşıyorsa(1) bu kişi d330.231
olarak kodlanır.
Çevresel Faktörler:
Çevresel
faktörler listesindeki kategoriler için çevresel faktörün ne derecede
engelleyici veya kolaylaştırıcı olduğunu göstermek için kullanılan
birinci niteleyici için negatif ve pozitif ölçek kullanılır. Örneğin bir
AİDS hastasına karşı sağlık personelinin negatif tutumu e450.1 şeklideki
kodla gösterilir.eğer bu kişi sosyal güvenlik kuruluşlarından destek
alıyorsa e545.+3 olarak kodlanır.
Rehabilitasyonda ICF Uygulamaları
Rehabilitasyon literatüründe ICF ile yapılan çok
sayıda çalışma vardır. Rehabilitasyon hizmeti veren doktor ve
hemşirelerin hastaları değerlendirmelerinde ve yaklaşımlarında
birlikteliğin sağlanmasında ICF kodlarının kullanılması çalışmaları
yapılmıştır. (Herkens, 2003). Teksas Üniversitesi, Rehabilitasyon
biliminde eğitim alan öğrencilerinin değerlendirme ve araştırma
becerilerini geliştirmek amacıyla Rehabilitasyon doktora programını
ICF’in bileşenlerine göre yeniden düzenlemiştir (Ottenbacher, 2000).
Tedavinin planlanması, tedavi sonuçlarının ve yardımcı cihazların
yararlarının değerlendirilmesi, konuşma ve uğraşı terapi programlarının
etkinliğinin artırılması gibi daha bir çok konuda ICF uygulanmış ve
araştırmacılar olumlu görüş bildirmişlerdir (Haglund ve ark. 2003;
Sinnot, 2004; Stephens 2001; Wessel ve ark. 2004).
» Ana- Çocuk Sağlığı
Hastaneler
Doğum Öncesi ve Sonrası Sağlık
Gebelik ve Emziklilik Döneminde Beslenme
Bebeklerde Beslenme
Aşı Takvimi
Kategori:
Doğum / Doğum öncesi ve sonrası sağlık / Makaleler